“Cinsel sağlık” kavramı ilk olarak otuz yıl önce Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization, 1975) tarafından tanımlandı. Tanım zaman içerisinde pek çok kez yenilendi. Cinsel Sağlık kavramı oldukça karmaşık bir kavram olarak içerisinde cinsiyet, kültür ve cinsel kimlik, cinsel anatomi ve işlev, cinsel sağlık bakımı ve daha güvenli seks, cinsel sağlıkla ilgili zorlukların üstesinden gelmek, beden imajı, mastürbasyon ve fantezi, pozitif cinsellik, yakınlık ve ilişkiler ve maneviyat ve değerler gibi unsurları barındırmaktadır.
Cinsel sağlık, fiziksel, duygusal ve sosyal iyilik haline dair cinselliğe bağlı önemli bir faktördür. Bu alandaki çeşitli problemler, psikososyal ve ruhsal sağlığı olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Sosyal hizmet, bireyin iyilik halini gözeten bir meslek ve disiplin olarak, cinsel sağlıkla ilgili pek çok farklı konuyu ele almaktadır. Bu bağlamda, Türkçeye uyarlanan Cinsel Sağlık Ölçeği’nin oluşturulması amacıyla çalışma yapılmıştır. Ölçek, Türkiye’deki sosyal hizmet bölümü öğrencilerinden toplanan verilerle SPSS ve LISREL programları kullanılarak analiz edilmiştir. Birinci ve ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizleri sonucunda, 4 alt boyut ve 21 madde içeren ölçeğin uyum indekslerinin kabul edilebilir aralıklarda olduğu belirlenmiştir. Güvenilirlik açısından yapılan değerlendirmede, ölçeğin bütünü ve alt boyutları arasındaki iç tutarlılığın yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, 5’li likert tipindeki bu Cinsel Sağlık Ölçeği’nin, sosyal hizmet öğrencileri üzerinde Türkçeye uyarlanarak kullanılabilecek önemli bir araç olduğu sonucuna varılmıştır. Bu uyarlanan ölçeğin, cinsel sağlıkla ilgili gelecekte yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
World Health Organization (1975). Education and treatment in human sexuality: The training of health professionals, report of a WHO meeting [held in Geneva from 6 to 12 February 1974]. World Health Organization.
Kaynak Ölçek
Cinsel Sağlık Ölçeği’nin orijinal yapısı (Areskoug‐Josefsson vd., 2016) 22 madde ve dört alt boyuttan oluşmaktadır. 5’li likert bir ölçektir. Ölçeğin 9‐14 ve 16‐18 maddeleri ters kodlanmaktadır. Ölçekten alınacak en düşük puan 22 en yüksek puan ise 110’dur. Ölçekten alınan puan arttıkça cinsel sağlıkla ile ilgili bilgi düzeyin arttığı ifade etmektedir. Ölçek alt boyutlarını 1‐8, 9‐15, 16‐18, 19‐22 maddeleri oluşturmaktadır.
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/19317611.2016.1199453
Uyarlanan Ölçek
| Cinsel Sağlık Ölçeği | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılmıyorum |
| 1.Gelecekteki müracaatçılarımı cinsel sağlık ile ilgili bilgilendirmede kendimi rahat hissediyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 2. Gelecekteki müracaatçılarımla cinsel sağlıkla ilgili bir konuşma başlatmada kendimi rahat hissediyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 3.Gelecekteki müracaatçılarımla cinsel sağlık ile ilgili tartışmada kendimi rahat hissediyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 4. Cinsiyetlerine bakmaksızın gelecekteki müracaatçılarımla cinsel sağlık ile ilgili konuları konuşmada kendimi rahat hissediyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 5.Yaşlarına bakmaksızın gelecekteki müracaatçılarımla cinsel sağlık ile ilgili konuları konuşmada kendimi rahat hissediyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 6.Kültürel farklılıklarına bakmaksızın gelecekteki müracaatçılarımla cinsel sağlık ile ilgili konuları konuşmada kendimi rahat hissediyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 7.Cinsel yönelimlerine bakmaksızın gelecekteki müracaatçılarımla cinsel sağlık ile ilgili konuları konuşmada kendimi rahat hissediyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 8.Gelecekteki müracaatçılarımla belirli cinsel aktiviteler ile ilgili tartışmada kendimi rahat hissediyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 9.Gelecekteki müracaatçılarımla cinsel sağlık ile ilgili konuşmaya hazır değilim. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 10.Gelecekteki müracaatçılarım cinsel konular ile ilgili konuşursa utanabileceğime inanıyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 11.Cinsel konuları gündeme getirirsem gelecekteki müracaatçılarımın utanabileceğine inanıyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 12.Cinsel konular ile ilgili konuşursam gelecekteki müracaatçılarımın rahatsız olmasından korkuyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 13.Cinsel sağlıkla ilgili konuşmaların ben ve müracaatçılar arasında mesafe yaratmasından korkuyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 14.Gelecekte mesleğimde yapmam gereken o kadar çok işim olacak ki cinsel konuları ele alacak zamanım kalmayacaktır. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 15.Gelecekte müracaatçılarımın cinsel konularıyla ilgilenmek için zaman ayıracağım | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 16.Gelecekteki meslektaşlarımın, müracaatçılarımın cinsel sorunlarını gündeme getirdiğimde bundan rahatsız olmasından korkuyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 17. Gelecekteki meslektaşlarımın, müracaatçıların cinsel sağlığı ile ilgili sorularıyla ilgilenirken kendilerini rahatsız hissetmelerinden korkuyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 18.Gelecekteki meslektaşlarımın cinsel konular ile ilgili konuşmada isteksiz olacaklarına inanıyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 19.Bir öğrenci olarak eğitimimde cinsel sağlıkla ilgili temel bilgileri edinmem gerektiğini düşünüyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 20.Gelecekteki müracaatçılarımla cinsel sağlık ile ilgili konuşabilecek yeterliliğe sahibim. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
| 21.Cinsel sağlık hakkında konuşabilmek için lisans eğitimi sırasında eğitim almam gerektiğini düşünüyorum. | Kesinlikle Katılmıyorum | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | Kesinlikle Katılıyorum |
Alt Boyutlar
Uyarlanan ölçeğin 4 alt boyutu bulunmaktadır. Ayrıca ölçeğin toplam puanı Cinsel Sağlık hakkında bilgi vermektedir.
| Cinsel Sağlık Ölçeği’ne İlişkin Bilgiler | |
| Gelecekteki müracaatçı ilişkilerine yönelik rahatlık hissi | 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 |
| Gelecekteki müracaatçı ilişkilerini olumsuz etkileme korkusu | 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 |
| Gelecekteki çalışma ortamı | 16, 17, 18 |
| Eğitim ihtiyacı | 19, 20, 21 |
| Ters Maddeler | 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18 |
Puanlama
Ölçek 4 alt boyut ve toplam puanı bulunmaktadır. 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18 maddeler tersten puanlanarak analizler gerçekleştirilmelidir. Ölçek maddeleri katılımcıların 1 Kesinlikle Katılmıyorum ile 5 Kesinlikle Katılıyorum arasında verdikleri yanıtlara göre puanlanmalıdır.
Kimler İçin Kullanılabilir?
Ölçek Türkçeye uyarlanırken geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları sosyal hizmet bölümü öğrencileri üzerinden gerçekleştirilmiştir. Ancak ölçek sağlık çalışanları başta olmak üzere diğer gruplar ve alanlar içinde kullanılabilir. Diğer alanlar ve gruplar için kullanılırken geçerliliğe ve güvenirliğe ilişkin bulgulara yer verilmesi faydalı olacaktır. Bunun için yazarlardan yardım talep edilebilir.
Kaynak Gösterme
Ölçeğe ilişkin bulgular ve uyarlama süreci https://dergipark.org.tr/tr/pub/tshd/issue/67853/985524 adresinde yer almaktadır.
Bu makaleyi şu şekilde alıntılayın:
Çay, M. & Kalaycı Kırlıoğlu, H. İ. (2021). Cinsel sağlık ölçeği’nin sosyal hizmet öğrencileri örnekleminde psikometrik özelliklerinin incelenmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi , 0 (18) , 1-14 . DOI: 10.46218/tshd.985524
Bir yanıt bırakın